“Mở đầu như tiếng sét, kết thúc như tiếng chuông” – câu tục ngữ xưa đã nói lên tầm quan trọng của mở bài và kết bài trong văn nghị luận. Hai phần này tựa như “cánh cửa” dẫn vào và khép lại bài văn, quyết định ấn tượng đầu tiên và sự trọn vẹn cuối cùng của bài viết. Vậy, làm sao để “luyện” cho mình những kỹ năng mở bài, kết bài thật ấn tượng, khiến người đọc “say sưa” theo dõi từ đầu đến cuối?
1. Mở bài: Tạo ấn tượng ban đầu
1.1. Mở bài trực tiếp: Đi thẳng vào vấn đề
Phương pháp này phù hợp với các bài nghị luận mang tính chất phân tích, giải thích, bàn luận về một vấn đề cụ thể. Bạn có thể khẳng định quan điểm, nêu luận điểm chính hoặc đặt ra vấn đề cần bàn luận một cách rõ ràng và súc tích.
Ví dụ:
“Trong cuộc sống, chúng ta thường gặp những vấn đề cần phải đưa ra quyết định. Nhưng đâu là tiêu chí để lựa chọn đúng đắn? Đó là câu hỏi mà mỗi người đều phải tự vấn và tìm ra lời giải đáp cho riêng mình.”
1.2. Mở bài gián tiếp: Dẫn dắt bằng câu chuyện, hình ảnh, câu hỏi…
Phương pháp này thường được sử dụng trong các bài nghị luận mang tính chất trữ tình, giàu cảm xúc. Bạn có thể sử dụng câu chuyện, hình ảnh, câu hỏi, trích dẫn,… để thu hút sự chú ý của người đọc và khơi gợi suy nghĩ.
Ví dụ:
“Có một câu chuyện về một người nông dân nghèo, một hôm nhặt được một con chim bị thương. Ông đã chăm sóc nó rất tận tâm và khi con chim khỏe mạnh, ông đã thả nó bay về với bầu trời tự do. Tuy nhiên, điều bất ngờ là con chim lại quay trở lại và đậu lên vai ông. Câu chuyện này đã dạy cho chúng ta bài học về lòng nhân ái và sự biết ơn. Liệu trong cuộc sống hiện đại, con người có còn giữ được những giá trị cao đẹp ấy?”
2. Kết bài: Gợi mở và khép lại bài văn
2.1. Kết bài khẳng định: Tóm tắt vấn đề, khẳng định lại quan điểm
Phương pháp này phù hợp với các bài nghị luận mang tính chất thuyết phục. Bạn có thể tóm tắt lại nội dung chính, khẳng định lại quan điểm của mình một cách rõ ràng và ấn tượng.
Ví dụ:
“Tóm lại, lòng dũng cảm là một phẩm chất cần thiết cho mỗi người, giúp ta vượt qua mọi khó khăn thử thách và sống một cuộc đời trọn vẹn. Hãy rèn luyện lòng dũng cảm, để mỗi chúng ta đều có thể “dám nghĩ, dám làm” và biến ước mơ thành hiện thực.”
2.2. Kết bài mở rộng: Nêu ra những suy nghĩ, cảm xúc, lời khuyên,…
Phương pháp này thường được sử dụng trong các bài nghị luận mang tính chất trữ tình, giàu cảm xúc. Bạn có thể nêu ra những suy nghĩ, cảm xúc, lời khuyên, hoặc mở rộng vấn đề đến những khía cạnh khác, tạo sự liên tưởng cho người đọc.
Ví dụ:
“Chúng ta đều biết rằng, thành công không phải là đích đến cuối cùng, mà là hành trình trải nghiệm. Hãy trân trọng từng bước đi, từng vấp ngã trên con đường đời, bởi chính những trải nghiệm đó đã giúp ta trưởng thành và bản lĩnh hơn. Cuộc sống là một chuyến phiêu lưu, hãy mở lòng đón nhận những điều kỳ diệu mà nó mang lại!”
3. Một số lưu ý khi mở bài, kết bài
- Sáng tạo: Không nên lặp lại những cách mở bài, kết bài quen thuộc. Hãy thử nghiệm những cách thức mới mẻ, độc đáo để tạo ấn tượng cho người đọc.
- Gọn gàng: Mở bài, kết bài nên ngắn gọn, súc tích, tránh lan man, dài dòng.
- Hài hòa: Mở bài, kết bài phải hài hòa với nội dung chính của bài văn, tạo sự thống nhất và liền mạch cho bài viết.
- Luôn đặt câu hỏi: Theo thầy giáo Nguyễn Khắc Viện, “Văn nghị luận là một cuộc đối thoại giữa người viết và người đọc”. Trong bài viết, hãy luôn đặt ra những câu hỏi, những vấn đề, những suy ngẫm, để khơi gợi sự tò mò và tư duy của người đọc.
4. Bí kíp chinh phục điểm cao
Để nâng cao kỹ năng mở bài, kết bài, bạn có thể:
- Luôn ghi nhớ: Mở bài, kết bài là phần quan trọng nhất của bài văn nghị luận, nên dành thời gian đầu tư tâm huyết cho hai phần này.
- Luyện tập: Luyện tập viết nhiều, thường xuyên tham khảo các bài văn mẫu hay, để rút kinh nghiệm.
- Trao đổi: Hãy trao đổi với thầy cô, bạn bè để nhận được những góp ý, đánh giá khách quan về bài viết của mình.
Tóm lại, “mở đầu như tiếng sét, kết thúc như tiếng chuông” – việc đầu tư cho kỹ năng mở bài, kết bài trong văn nghị luận không chỉ giúp bài viết thêm hấp dẫn, mà còn là cách để bạn thể hiện cá tính và phong cách riêng trong cách viết của mình. Hãy thử áp dụng những bí kíp trên, bạn sẽ thấy kết quả bất ngờ!
